شانکر باکتریایی انار یکی از بیماری‌های خطرناک درخت انار است که توسط باکتری Xanthomonas axonopodis pv. punicae ایجاد می‌شود. این بیماری باعث ایجاد زخم‌های عمیق (شانکر) روی شاخه‌ها، برگ‌ها و میوه‌ها شده و در صورت عدم کنترل می‌تواند به کاهش شدید محصول و حتی مرگ درخت منجر شود.
علائم بیماری:
✅ برگ‌ها:
ایجاد لکه‌های کوچک قهوه‌ای با حاشیه زرد
پیچیدگی و خشک شدن برگ‌ها در موارد شدید
✅ شاخه‌ها:
ایجاد زخم‌های قهوه‌ای یا سیاه روی شاخه‌ها که با گذشت زمان عمیق‌تر شده و ترک می‌خورند
در موارد پیشرفته، شاخه‌ها خشک شده و از بین می‌روند
✅ میوه‌ها:
ایجاد لکه‌های سیاه و ترک‌خورده روی پوست میوه
نفوذ باکتری به داخل میوه و فاسد شدن دانه‌های انار
شرایط مساعد برای شیوع بیماری:
☑️ رطوبت بالا و بارندگی زیاد
☑️ آبیاری غرقابی و خیس شدن بیش از حد برگ‌ها و شاخه‌ها
☑️ وجود زخم‌های قبلی روی درخت که محل ورود باکتری می‌شوند
☑️ دمای بین ۲۵ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد
۱. پیشگیری و کاهش شرایط مساعد رشد باکتری:
✅ هرس و حذف شاخه‌های آلوده:
تمامی شاخه‌های دارای شانکر باید تا ۳۰ سانتی‌متر پایین‌تر از محل آلودگی هرس و سوزانده شوند.
ضدعفونی ابزار هرس با الکل یا محلول ۱۰٪ وایتکس بعد از هر برش الزامی است.
✅ مدیریت آبیاری:
استفاده از آبیاری قطره‌ای برای جلوگیری از خیس شدن برگ‌ها و شاخه‌ها
پرهیز از آبیاری در ساعات عصر و شب
✅ تقویت درخت برای افزایش مقاومت:
کودهای پتاسیم و کلسیم به‌صورت خاکی یا محلول‌پاشی
پرهیز از کودهای ازته زیاد که باعث رشد بیش از حد برگ‌ها و افزایش حساسیت به بیماری می‌شود
۲. محلول‌پاشی و کنترل شیمیایی:
✅ ضدعفونی زخم‌های شانکر با ترکیبات مسی
🔹 اکسی کلرور مس (۳ در هزار) یا ترکیب بردو روی زخم‌ها و شاخه‌های آلوده اسپری شود.
🔹 محلول سولفات مس (۱ در هزار) و آهک برای پوشش زخم‌ها مفید است.
✅ استفاده از ترکیبات آنتی‌باکتریال در صورت شدت بیماری
🔹 استرپتومایسین (۱ در هزار) یا اکسی تتراسایکلین (۱ در هزار) برای کنترل آلودگی باکتریایی
🔹 ترکیب اکسی کلرور مس + مانکوزب برای مهار رشد باکتری‌ها
⏳ زمان‌های مهم برای محلول‌پاشی:
1️⃣ اواخر زمستان (قبل از تورم جوانه‌ها) به‌صورت پیشگیرانه
2️⃣ پس از هرس شاخه‌های آلوده
3️⃣ بعد از بارندگی‌های بهاره برای جلوگیری از گسترش باکتری
۳. کنترل بیولوژیک و طبیعی:
✅ استفاده از میکروارگانیسم‌های مفید مانند Bacillus subtilis و Trichoderma spp.
✅ محلول‌پاشی با عصاره سیر و چریش برای کاهش فعالیت باکتری‌ها
جمع‌بندی راهکارها برای کنترل شانکر باکتریایی انار:
1️⃣ هرس و حذف شاخه‌های آلوده و ضدعفونی ابزار هرس
2️⃣ مدیریت آبیاری و تغذیه مناسب برای افزایش مقاومت درخت
3️⃣ محلول‌پاشی با ترکیبات مسی و آنتی‌باکتریال پس از هرس و قبل از بارندگی‌ها
4️⃣ استفاده از روش‌های بیولوژیک برای کاهش شدت بیماری
با رعایت این نکات، می‌توان بیماری شانکر باکتریایی را کنترل کرده و از خسارت‌های شدید به درختان انار جلوگیری کرد.
