کرم خراط یا شب‌پره چوب‌خوار (Zeuzera pyrina) یکی از مخرب‌ترین آفات درختان انار است که با حفر دالان در داخل شاخه‌ها و تنه، باعث ضعف شدید، خشکیدگی شاخه‌ها و حتی مرگ درخت می‌شود. این آفت علاوه بر انار، به درختان سیب، گلابی، گردو و سایر درختان میوه حمله می‌کند.
چرخه زندگی کرم خراط:
🔹 حشرات بالغ (شب‌پره‌های سفید با لکه‌های سیاه) در اوایل تابستان ظاهر شده و تخم‌گذاری می‌کنند.
🔹 لاروها (کرم‌های زرد با سر قهوه‌ای) پس از خروج از تخم، وارد شاخه‌ها شده و شروع به تونل‌زنی در داخل چوب می‌کنند.
🔹 لاروها تا ۲ سال در داخل شاخه‌ها زندگی کرده و باعث ضعف و شکستگی آن‌ها می‌شوند.
علائم خسارت کرم خراط در انار:
✅ وجود فضولات چوبی (براده‌های چوب) روی تنه و اطراف درخت
✅ ترشح صمغ زرد یا قهوه‌ای از محل ورود لارو
✅ خشک شدن تدریجی شاخه‌های اصلی و فرعی
✅ ایجاد سوراخ‌های گرد روی شاخه‌ها و تنه درخت
شرایط مساعد برای افزایش آفت:
☑️ درختان ضعیف و کم‌آب که مقاومت کمتری دارند
☑️ عدم هرس به‌موقع و وجود شاخه‌های آلوده در باغ
☑️ گرمای شدید تابستان که باعث افزایش تخم‌ریزی حشرات بالغ می‌شود
راهکارهای کنترل و مدیریت کرم خراط انار
۱. کنترل زراعی و پیشگیری
✅ هرس شاخه‌های آلوده و سوزاندن آن‌ها در زمستان
✅ تقویت درخت با تغذیه مناسب (کودهای پتاسیم و فسفر) برای افزایش مقاومت
✅ آبیاری منظم و جلوگیری از تنش خشکی
۲. روش‌های مکانیکی برای کنترل کرم خراط
✅ استفاده از سیم فلزی برای خارج کردن لاروها از سوراخ‌ها
✅ تزریق سموم سیستمیک (مثل دیازینون یا دورسبان) داخل سوراخ‌های ایجادشده و بستن آن‌ها با خمیر مخصوص باغبانی
۳. کنترل بیولوژیک (روش‌های طبیعی)
✅ رهاسازی زنبورهای پارازیت (مانند Braconidae) که تخم‌های آفت را شکار می‌کنند
✅ استفاده از قارچ‌های بیمارگر حشرات مانند Beauveria bassiana برای کنترل لاروها
۴. کنترل شیمیایی (در صورت شدت آلودگی)
✅ تزریق سم به داخل دالان‌های کرم خراط:
🔹 دیازینون (۱۰ سی‌سی در یک لیتر آب) یا اتیون (۲ در هزار)
🔹 پس از تزریق، سوراخ‌ها را با گل رس یا خمیر مخصوص هرس ببندید.
✅ سم‌پاشی زمستانه با روغن ولک (۲ در هزار) و حشره‌کش‌های سیستمیک برای
کاهش جمعیت شب‌پره‌های بالغ و تخم‌گذاری آن‌ها
✅ استفاده از تله‌های فرمونی برای شکار شب‌پره‌های بالغ در فصل تخم‌ریزی (اوایل تابستان)
جمع‌بندی راهکارهای کنترل کرم خراط انار:
1️⃣ هرس شاخه‌های آلوده و حذف آن‌ها در زمستان
2️⃣ تقویت درخت و آبیاری مناسب برای افزایش مقاومت
3️⃣ استفاده از روش‌های مکانیکی (خارج کردن لاروها با سیم و تزریق سم به داخل دالان‌ها)
4️⃣ رهاسازی زنبورهای پارازیت و استفاده از قارچ‌های بیولوژیک
5️⃣ سم‌پاشی با روغن ولک در زمستان و استفاده از تله‌های فرمونی در تابستان
با رعایت این اقدامات، می‌توان خسارت کرم خراط را به حداقل رساند و از خشک شدن درختان انار جلوگیری کرد.
